بالاخره و پس از تلاش های بسیار، در تاریخ 4 ژوئیه، جمهوری اسلامی ایران به عضویت رسمی سازمان اقتصادی شانگهای (SCO) درآمد. ایران مدتهاست که آرزوی این وضعیت را داشته است.
در جریان اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای 2021 در دوشنبه، پایتخت تاجیکستان، شی جین پینگ،رئیس جمهور چین، اعلام کرد که این سازمان، روند پذیرش ایران به عنوان یک کشور عضو را آغاز خواهد کرد. نزدیک به دو سال بعد، عضویت ایران در این سازمان نهایی شد. در حالی که نباید در مورد پیامدهای ژئوپلیتیکی سازمان همکاری شانگهای اغراق کرد اما هماهنگی عمیق‌تر بین ایران و سایر کشورهای عضو، به ترویج نظم غیرلیبرالی چینی، سرعت می‌بخشد.
سازمان شانگهای در سال 1996 و با حضور پنج کشور متشکل از چین، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه و تاجیکستان تأسیس شد. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، اعضای سازمان متقاعد شدند که این نهاد را گسترش دهند. در سال 2001 و با عضویت ازبکستان، این سازمان به سازمان همکاری های شانگهای تغییر نام داد و چندین کشور به عنوان کشورهای ناظر و شریک گفتگو به آن پیوستند. در سال 2017 نیز کشورهای هند و پاکستان به عضویت این سازمان درآمدند.
علی‌رغم موفقیت های اولیه این سازمان پس از جنگ سرد، همیشه بین اندازه سازمان همکاری شانگهای و تأثیر آن فاصله وجود داشته است. کشورهای عضو این سازمان، 40 درصد از جمعیت جهان، 60 درصد از خشکی اوراسیا و 20 درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را در بر می گیرند. با این حال، سازمان در واقع کار زیادی انجام نمی دهد. این سازمان در نتیجه وجود سه عامل تروریسم، جدایی طلبی و افراط گرایی، بیشتر همکاری های امنیتی را دستور کار خود قرار داده‌است. با این وجود،تلاش هایی برای ایجاد یکپارچگی اقتصادی نیز صورت گرفته است اما این تلاش ها تاکنون به دلیل تنش بین چین و هند به نتیجه‌ای نرسیده‌است.
برای ایران، عضویت در این سازمان، امتیازات خاص خود را به دنبال دارد. فراتر از تأثیری که عضویت در یک سازمان بین المللی در حال رشد وجود دارد، این عضویت، به ایالات متحده و اتحادیه اروپا هشدار می‌دهد که ایران بدون احیای برجام نیز توانایی خارج شدن از انزوا را دارد. هماهنگی عمیق تر ایران با چین و روسیه عامل دیگری است که نمی توان آن را نادیده گرفت. این سه کشور، عمیقاً از هنجارهای نظام بین المللی غرب محور ناراضی هستند و همکاری آن‌ها با یکدیگر، شرایط را برای ایالت منحده سخت‌تر می‌کند. مارک میلی، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا، گفت: « همکاری سه کشور با یکدیگر در سال‌های آینده مشکل‌ساز خواهد بود.»
با این حال، عضویت هند در این سازمان، نفوذ چین و روسیه را کمرنگ می‌کند. علاوه بر این، با پیوستن شرکا و متحدان آمریکایی چون ترکیه، مصر، عربستان سعودی، قطر، کویت و امارات متحده عربی به این سازمان، سازمان همکاری شانگهای دیگر یک سازمان ضد غرب نیست.
سازمان همکاری شانگهای نشانگر یک سازمان بین المللی بزرگ است که بر ارزش هایی غیر از لیبرالیسم شکل گرفته‌است. اصول سازماندهی نهادهای توسعه یافته غربی اغلب با ترجیحات دولت ها در سازمان همکاری شانگهای متفاوت است. حتی هند، بزرگترین دموکراسی جهان و شریک کلیدی ایالات متحده، در زمان نخست وزیری نارندرا مودی قاطعانه تصمیم به یک چرخش غیر لیبرال گرفته‌است. سازمان همکاری شانگهای می تواند یک پلتفرم کلیدی برای نهادینه کردن همکاری و انعطاف پذیری غیر دموکراتیک باشد.
چین به طور پیوسته در حال توسعه ارزش های بومی خود برای جایگزینی هنجارهای لیبرال است. به قول جسیکا چن وایس، دانشمند علوم سیاسی، چین در حال ساخت جهانی امن برای استبداد است. ابتکار یک کمربند و یک جاده (BRI) بیشتر مورد توجه جهانیان قرار گرفته است. در سال‌های اخیر، چین با ارائه یک سری پیشنهادات جدید و جذاب برای دولت‌های غیر دموکراتیک، این جذابیت را تقویت کرده است.
در سال 2021، شی در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد از ابتکار توسعه جهانی (GDI) سخن گفت. رئیس جمهور چین در این ابتکار، خواستار آن شد که توسعه جهانی به سوی مرحله جدیدی از رشد متوازن، هماهنگ و فراگیر، به جای آن چیزی که توسط ارزش‌های لیبرال غربی ترویج می‌شود، حرکت کند. در آوریل 2022، شی ابتکار دیگری را به جهانیان معرفی کرد. شی، ابتکار امنیت جهانی (GSI) را به عنوان یک ابتکار عمومی دیگر در جایگزینی هنجار های جهان تک قطبی شده تحت رهبری ایالت متحده معرفی کرد. در ماه مارس گذشته، ابتکار تمدن جهانی نیز از سمت چین معرفی شد. چین در این ابتکار، خواستار اتخاذ رویکردی به سیاست جهانی است که اصول جهانی گرایی را رد می کند و در عین حال تاکید می کند که کشورها باید از تحمیل ارزش ها یا الگوی خود بر دیگران خودداری کنند.
هر سه ابتکار مبهم و رویایی هستند. پکن با صحبت کلی در مورد نگرانی های مشترک بسیاری از کشورهای جنوب جهانی، در حال ایجاد یک تکانه برای چشم انداز جامع و فزاینده ای از یک سیستم جدید حکمرانی جهانی با مرکزیت خود است.
عضویت در سازمان همکاری شانگهای برای ایران، به این معنی است که این کشور می‌تواند مناسبات سیاسی-اقتصادی خود با کشورهای غیردموکراتیک را تقویت کند. با این حال، با ادامه گسترش سازمان همکاری شانگهای در سراسر اوراسیا و توانایی این سازمان برای ترویج هنجارهای غیرلیبرال مدنظر پکن، این سازمان به چالشی بزرگ در برابر نظم غرب محور نظام بین الملل تبدیل می شود.