این حمد بن خلیفه بود که این امارت کوچک را از یک پس‌آب آرام در خلیج فارس به یک قدرت نوظهور منطقه‌ای تبدیل کرد. یک دهه بعد از کناره گیری وی ، شاهزاده تمیم به عنوان یکی از باتجربه ترین رهبران در نسل بعدی خانواده سلطنتی خلیج فارس ظاهر گشت .
امیر قطر در چهارراه تاریخ منطقه ، قدرت را به دست گرفت. پس از بهار عربی، قطر از سیاست بی طرفی و میانجی گری ، به سمت ایفای نقش در منطقه ،تغییر جهت داده بود .
آمریکا و اروپا در بحبوحه بهار عربی ،قطر را بلاتکلیف ترک کردند . این کشور ضمن حمایت از اخوان المسلمین در مصر، از نیروهای شورشی در لیبی و سوریه حمایت کرده بود. این ماجراجویی نابهنگام دو ساله، از دیدگاه قطری ها، در آستانه فروپاشی بود زیرا قدرت های منطقه ای و در درجه اول امارات متحده عربی ، فرصتی را پیدا کرده بودند که خلا حضور آمریکا در منطقه را پر کنند.
امارات متحده عربی یک ضدانقلاب خوب راهبردی را رهبری کرد و درست چند روز پس از اینکه تمیم به قدرت رسید، کودتای مصر در ژوئن 2013 به سرانجام رسید و دولت محمد مرسی ساقط شد.
زمستان عربی
این روایت که پدر شیخ تمیم هنوز که هنوزه در پشت تاج و تخت پسرش قرار دارد ، سال‌ها در میان همسایه‌های قطر به عنوان گفت‌وگوی رایج باقی ماند.
حاکم جدید قطر در ابتدای حکومت ،سیاست های خود را تعیین کرد . پسری که نسبت به پدرش کمتر برونگرا و مستعد خطر بود، می بایست کشورش را از میان آبهای خروشان زمستان قریب الوقوع عربی هدایت می کرد .
بن بست در سوریه و لیبی و همچنین کودتای نظامی در مصر، حمایت بی قید و شرط قطر را از مخالفان و نیروهای ضد استبداد آشکار کرد.
در حالی که تمیم به عنوان یک رهبر جوان و بی‌تجربه در راس حکومت قطر تلاش می کرد که پایه های قدرت خود را تحکیم کند ، چهار کشور امارات متحده عربی، عربستان سعودی، بحرین و مصر شانس خود را برای وادار کردن امیر جوان به دادن امتیاز امتحان کردند ، چرا که پیش از این در انجام این کار از پدر شیخ تمیم شکست خورده بودند.
آنها با وضع یک تحریم دیپلماتیک در مارس 2014 ، بنا داشتند قطر را در جایگاه خود به عنوان یک کشور کوچک در خلیج فارس حفظ کنند که به طور سنتی همواره در راهبرد سیاست های خود همراه عربستان سعودی بود.
خروج سفرای چهار کشور زمینه ای را فراهم کرد که امیر جوان قطر مجدد امکان سنجی کرده و دست به ارزیابی نسبت به سیاست های خود در طول بهار عربی بزند . کاهش قیمت نفت در سال 2014، شرایطی را ایجاب کرد که امیر قطر ،مسائل داخلی را بر تعهدات بالقوه خطرناک خارجی اولویت دهد.
واقع گرایی و عمل گرایی
هزینه های سنگین قطر ،شرایط را برای امیر جوان قطر سخت می کرد .اگر با رویکردی واقع گرایانه و عمل گرایانه نگاه می کردیم ، زمان آن رسیده بود که قطرحمایت یکجانبه خود از انقلابیون منطقه را کاهش دهد. بر خلاف دهه گذشته، قطر قرار بود به آینده بازگردد تا راه حل های چندجانبه را در اولویت قرار دهد تا از پتانسیل نقش خود به عنوان یک بازیگر میانجی بی طرف استفاده کند.
دقیقاً همین نقش قطر در ارائه یک میدان بی طرف به امثال ایران و طالبان در میان بسیاری دیگر بود که بهانه ای را فراهم کرد تا چهار کشور تحریم کننده قطر در سال 2014 ،در سال 2017 نیز برای هدف قرار دادن قطر تشکیل جلسه دهند.
این بار، تحریم دیپلماتیک با محاصره اقتصادی که قرار بود سه سال و نیم طول بکشد، تقویت شد. تمیم به یک رهبر روزهای بحران ارتقا یافته بود و تلاش می‌کرد تا بحرانی که چهار کشور عربستان ،امارات ، بحرین و مصر برای کشورش ایجاد کرده اند را مدیریت کند .
در حالی که رهبران منطقه ای خلیج فارس اتهامات سنگینی را علیه وی مطرح می کردند، حاکم جوان قطر تصمیم گرفت به آرامی از محاصره عبور کند. حداقل در ملاء عام به نظر نمی رسید که تمیم کینه ای در دل خود نگه داشته باشد.او می خواست راه را برای آشتی باز بگذارد .
همانطور که امیر در مصاحبه ای با چارلی رز در سال 2017 گفت: «اگر آنها یک متر به سمت من بیایند، من حاضرم 10000 مایل به سمت آنها راه بروم.». در حالی که این نگرش او مورد توجه افکار عمومی در جهان قرار گرفت ، اما در نهایت تمیم بسیار بیشتر از آنچه بیان داشت ، ایفای نقش کرد . او تسلیم نشد و همسایه‌ها را وادار کرد که اولین گام‌ها را بردارند تا خودشان را از آشفتگی‌هایی که ساخته‌اند خارج کنند.
در طول دهه گذشته، حاکمیت داخلی قطر بسیار یکپارچه‌تر شده است . امیر قطر ثابت کرد که از پدرش بسیار خوش اخلاق تر است و خود را با تکنوکرات های تحت کنترل مستقیم خود احاطه کرده است. حکومت متمرکز ،فرصت نظارت بیشتری به وی می دهد.
یک عمل متعادل کننده
ده سال بعد، قطر از شرایط خوب خود پس از جام جهانی لذت می برد و شیخ تمیم با ثروت گازی بی سابقه ای وارد دهه دوم سلطنت خود می شود تا از فرصت های جدید قدرتمند شدن بهره ببرد .
قطر با درس گرفتن از شرایط سخت و کش و قوس های بهار عربی، به عنوان یک شریک قابل اعتماد نه تنها برای غرب، بلکه برای شرق و مهم‌تر از همه برای جنوب جهانی ظاهر شده است.
با این حال، قطر در خلاء عمل نمی کند. در مقابل، طیفی از رقبا وجود دارند که نه تنها سیاست های قطر را به چالش می کشند، بلکه اعتقاد شخصی تمیم به فرصت های برد-برد را نیز به چالش می کشند. در حالی که شرایط جوی پس از اجلاس الولا مهلت لازم را به همراه داشته است، محمد بن زاید که سیاستی ماکیاولیستی را پیش گرفته ، بعید است نفوذ فزاینده قطر را تحمل کند .
بعید است روابط مصر سیسی و قطر به رابطه ای گرم تبدیل شود. از سوی دیگر، تشدید رقابت اماراتی-سعودی ممکن است محمد بن سلمان در پادشاهی سعودی را وادار کند تا در حال حاضر به دنبال متحد جدیدی همچون امیر قطر باشد . در همین حال، اردوغان ترکیه یکی از نزدیکترین روابط شخصی و سیاسی را با تمیم در منطقه دارد.
از نظر ژئواستراتژیکی، تصمیم امیر قطر پس از محاصره برای قرار دادن بیشتر تخم‌های خود در سبد خرید آمریکا، شرایط را پیچیده کرده است. چرا که در نهایت باید انتخاب های سختی انجام شود زیرا چین در حال ظهور به عنوان بازیگری بزرگتر در منطقه در میان فقدان مداوم رهبری ایالات متحده است.
با این حال، سیاست شکست‌خورده واشنگتن در مورد تقدم اسرائیل بر سایر کشورها، ممکن است فرصت‌هایی را برای قطر و حاکم آن فراهم کند، زیرا باد به صورت قاطعانه علیه عادی‌سازی روابط با دولت نژادپرست اسرائیل می‌چرخد. حمایت شخصی و بی قید و شرط امیر قطر از فلسطینی ها نزد افکار عمومی مردم جهان عرب مهم است و او را به عنوان یک رهبر منطقه ای جلوه می دهد .
امیر قطر فضای سیاسی جدیدی را در قطر گشوده است. انتخابات مجلس شورا گامی در جهت مشارکت اجتماعی و سیاسی مردم قطر در سپهر سیاست در این کشوراست .
نتیجه گیری
تعاملات و سرمایه گذاری های خارجی باید به طور فزاینده ای از آزمون افکار عمومی داخلی عبور کند و چشمان مشکوک همسایگان قطر را جلب کند. زیرا در منطقه ای به ناآرام بودن خلیج فارس، تمیم ، امیری است که از بحران های سخت عبور کرده و می بایست مسیر حفظ ثبات در داخل و منطقه را ادامه دهد .