اختلالات و پویایی در جهان عرب

Carnegie :اندیشکده

رصدخونه :رصدگر

در اثروقوع اتفاقاتی جدید مانند شیوع ویروس کرونا ، تغییرات اقلیمی آب و هوایی و جنگ اوکراین ، منطقه خاورمیانه با تحولات جدیدی روبه رو شده است.گروه‌های افراطی خشن که زمانی بر بخش‌های وسیعی از قلمرو تسلط داشتند و حملات مرگ‌باری را علیه اهداف خود انجام می‌دادند، به سایه‌ای از خود سابقشان تبدیل شدند. دشمنان قدیمی اکنون با یکدیگر صحبت می‌کنند، خطوط قرمز مقدس قبلی شکسته شده است، و افراد طرد شده ازجمع مثل بشار اسد از بازگشت به جمع استقبال می‌کنند. گفته می‌شود که در سراسر جهان عرب، مدلی از حکومت و توسعه اقتصادی در حال گسترش است، مدلی که خود را نه تنها قابل بقا بلکه سازگار و شایسته تقلید می‌داند. تحولی فراتر از ‌ایستایی و ثبات کشور‌های عربی نارضایتی‌های سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی که به منجربه وقوع انقلاب‌های عربی در سال ۲۰۱۱ شدند، همچنان باقی مانده‌اند و در بسیاری از موارد نیز بدتر شده‌اند. در کشور‌های آسیب دیده از درگیری، معیشت و امنیت انسانی بسیاری از شهروندان فروکش کرده است. جمعیت افزایش یافته است، نابرابری‌ها عمیق‌تر شده است وبیکاری به ویژه برای جوانان و زنان بالا است. مؤسسات آموزشی عربی هنوز در تلاش هستند تا جوانان را برای رقابت در اقتصاد جهانی آماده کنند. بخش خصوصی توسعه نیافته است و طرح‌هایی برای بازسازی اقتصادی مبتنی بر رانت در حال شکل‌گیری است. اگرچه برخی از کشور‌های حاشیه خلیج فارس نشانه‌هایی از بهبود در این زمینه را نشان داده‌اند، اما همچنان به شدت به رانتهای صادراتی انرژی وابسته هستند و در برنامه‌های تنوع اقتصادی آنها، انرژی نقش محوری دارد. این کمبود‌ها باعث وقوع اعتراضاتی شد که چهار کشور عربی را از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۱۹ لرزاند و رژیم‌های دو کشور سودان و الجزایر را سرنگون کرد. آن‌ها به صراحت برای حکومتی پاسخگو و فرصت‌های اقتصادی بهتر فشار می‌آورند و تاکتیک‌های خود را با واقعیت‌های جدید تنظیم می‌کنند.…