بریکس و مسئله عضویت ایران

موسسه مطالعات ایران و اوراسیا (ایراس) :رصدگر

بریکس چیست؟ نخستین بار در آغاز دهه‌ی ۲۰۰۰ میلادی یکی از تحلیلگران موسسه‌ی گلدمن ساکس در مقاله‌ای قدرت‌های اقتصادی نوظهور برزیل، روسیه، هند و چین را بزرگترین اقتصادهای آینده‌ی جهان و رقیبان بالقوه‌ی آمریکا خواند. سال ۲۰۰۹ و پس از بحران مالی، این کشورها نخستین نشست خود را برگزار کردند. سرانجام با افزوده شدن آفریقای جنوبی به این گروه در سال ۲۰۱۱ گروه BRICS که از حروف نخست نام این کشورها گرفته شده بود، تشکیل شد کشورهای عضو مجموعه بریکس بیش از ۴۰ درصد جمعیت جهان، ۳۰ درصد مساحت جهان، ۱۸ درصد تجارت کالا و ۲۵ درصد سرمایه ی جذب شده به اقتصاد جهانی را در اختیار دارند. بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۸، میانگین رشد اقتصادی کشورهای عضو بریکس ۵ درصد بوده که بالاتر از میانگین جهانی ۲٫۹ درصد در این دوره است. اعضای این گروه اعلام کرده‌اند که هدفشان «حکمرانی جهانی عادلانه‌تر» است. موضوع اصلی گردهمایی اعضای این گروه همکاری‌های اقتصادی است بریکس انجمنی است برای گفتگوهای دوجانبه و چندجانبه بین بازیگران بزرگی که ویژگی مشترک آنها غربی نبودنشان است. هسته‌ی این گروه همکاری‌های اقتصادی است و پروای موضوعات امنیتی یا نظامی را ندارد. این گروه هر سال گردهمایی خود را با حضور مسئولان عالی رتبه‌ی کشورهای عضو از جمله رهبران و وزیران برگزار میکند. گاهی در نشست‌های بریکس کشورهای مهمان هم حضور میابند. طرح بریکس پلاس از سوی چین برای گسترش بریکس و پیوستن اعضای تازه به آن مطرح شده و در این راستا ایران و آرژانتین برای عضویت در بریکس درخواست رسمی داده‌اند بریکس را میتوان بخشی از واکنش اقتصادی قدرتهای غیرغربی به تحولات جهانی دانست. با این تفسیر شاید بتوان آینده‌ی بریکس را در آینده ی نظم جهانی سراغ گرفت. اکنون مدتها است که صحبت از تغییر نظم جهانی تک قطبی (به رهبری آمریکا) سخن تازه نیست و بسیاری به گمانه زنی درباره ی آینده‌ی نظم…