آزمون بعدی برای اینکه مشخص شود آیا رقبای اصلی ایالات متحده می‌توانند نقش این کشور را به عنوان ابرقدرت پیشرو جهانی کاهش دهند یا خیر، در نشست آتی اجلاس بریکس در آفریقای جنوبی رخ می‌دهد.
هفته آینده، رهبران گروه موسوم به BRICS، برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی، برای تشکیل یک اجلاس بزرگ در ژوهانسبورگ دور هم گرد می‌آیند، جایی که مسکو و پکن قصد دارند موازنه ای را برای سیستم بین المللی تحت رهبری غرب ایجاد کنند. روسیه و چین هر دو مایلند جانی تازه به بلوک بریکس بدهند و به جهان نشان دهند که جایگزینی برای اتحادها و نهادهای متمایز به رهبری ایالات متحده که دهه‌ها بر امور جهانی تسلط داشته است، وجود دارد. در میان سایر کشورهای نظام جهانی، اشتهای فزاینده ای برای پیدا کردن جایگزین سیستم تحت رهبری ایالات متحده وجود دارد. حدود 40 کشور، از آرژانتین گرفته تا عربستان سعودی و قزاقستان، علاقه خود را برای پیوستن به بریکس ابراز کرده اند، در حالی که بیش از 67 رهبر و شخصیت های برجسته جهان به نشست هفته آینده این گروه دعوت شده اند.
سارنگ شیدور، مدیر مطالعات و پژوهشگر ارشد اندیشه کوئینسی، گفت:« کشورهای جنوب جهانی، اجلاس هفته آینده بریکس را به این امید که این گروه جانشینی برای پر کردن شکاف‌های قابل‌توجه حکمرانی نامرغوب آمریکا است، از نزدیک تماشا خواهندکرد.» در شرایطی که اقتصاد بازارهای نوظهور از شوک های ناشی از بیماری همه گیر و جنگ روسیه در اوکراین تأثیر منفی گرفتند، واشنگتن حمایت کمی از این اقتصادها ارائه کرده است.در عوض، آمریکا کمپین تهاجمی افزایش نرخ بهره را دنبال می کند که آشفتگی اقتصادی در سراسر جهان را تشدید کرده است.
نشست هفته آینده این گروه شبیه کنفرانس باندونگ است، جایی که در طول جنگ سرد، 29 دولت از آسیا، آفریقا و خاورمیانه گرد هم آمدند و زمینه تشکیل گروه جنبش غیرمتعهدها را فراهم کردند. درست مانند آن زمان، بریکس به عنوان جایگزینی برای عقب راندن هژمون فعلی در نظر گرفته شده است.
ربکا ری، محقق ارشد مرکز سیاست توسعه جهانی دانشگاه بوستون،گفت: «بریکس از اقبالی برخوردار شده است که در جاهای دیگر نظیر آن نیست. سوالی که پیش می‌آید این است که آن‌ها می‌خواهند نقششان در پاسخ به این اقبال چه باشد؟»
هنوز پاسخ روشنی برای این سوال وجود ندارد. این یک واقعیت است که کشورهای بریکس دارای منافع بسیار متفاوتی هستند و به نظر می‌رسد پیشنهادهایی مبهم از سمت کشورهای عضو برای گسترش عضویت و نفوذ اقتصادی بلوک مطرح می‌شود.
هند و چین با هم اختلاف دارند. در بحبوحه جنگ در اوکراین، آفریقای جنوبی بر سر ادامه رابطه خود با روسیه مردد مانده است. برزیل علی‌رغم سیاست خارجی غیرمتعهد خود از لحاظ تاریخی، کاری برای حمایت از روسیه انجام نداده است. همه کشورهای بریکس، حتی چین، با بادهای معکوس اقتصادی روبرو هستند که هر گونه برنامه‌ریزی آینده را برای به چالش کشیدن جایگاه گروه 7 به رهبری ایالات متحده در صدر اقتصاد جهانی، رویایی کرده است.
الیور استیونکل، استاد دانشکده روابط بین‌الملل، گفت:« این گروه در حال حاضر در موقعیت شیرینی قرار دارد، جایی که نقش خود را انجام می‌دهد، به اعضا کمک می‌کند تا ایالات متحده را تا حدی محدود کنند اما من فکر می کنم اگر پروژه های بلندپروازانه تری وجود داشته باشد، به ناچار این گروه تحت فشار قرار می‌گیرد و اختلافات آشکار می‌شود.»
برای روسیه، اجلاس بریکس فرصتی برای یادآوری این نکته است که پس از تلاش های غرب برای منزوی کردن مسکو در صحنه جهانی، مسکو دیگر نیازی به غرب ندارد. اما این فرصت با یک پاورقی ناخوشایند به دست آمده است. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، دیگر نمی‌تواند شخصاً در این مراسم شرکت کند زیرا او از سوی دادگاه کیفری بین‌المللی (ICC) حکم بازداشت خود را به دلیل اقداماتی که در اوکراین انجام داده، دریافت کرده است. آفریقای جنوبی، به عنوان یکی از اعضای دیوان بین المللی کیفری، از نظر قانونی موظف است که در صورت حضور پوتین در خاک این کشور، او را بازداشت کند.
در همین حال، چین مایل است که خود را به عنوان رهبر این گروه معرفی کند. کشورهای جنوب جهانی در سرتاسر جهان احساس می‌کنند که توسط واشنگتن و قدرتمندترین متحدانش در اروپا و آسیا کم‌ارزش شده یا عقب مانده‌اند. پکن مدت‌هاست که برای گسترش این گروه تلاش کرده است حتی اگر جاه‌طلبی‌هایش با مخالفت سایر اعضای بریکس همراه باشد.
استونکل گفت: «چین تنها کشوری است که به هیچ وجه نگران گسترش گروه بریکس و کاهش اعتبار آن نیست. برای چین واقعا منطقی است که بریکس گسترش یابد و به عنصری در نظم مدنظر چین تبدیل شود.»
او با اشاره به برنامه سرمایه‌گذاری چین در زیرساخت‌های جهانی، اعطای وام به سایر کشورها و تأسیس بانک توسعه جدید گفت:« با این حال، پکن برای جذب سایر اعضای بریکس کار سختی دارد. ایده گسترش بریکس برای هند و برزیل نگران کننده است. هر دوی آن‌ها به انحصار گروه افتخار می کنند و می ترسند گسترش این گروه اعتبار آن‌ها را کاهش دهد.»
جی پیتر فام، سفیر سابق ایالات متحده در منطقه ساحل آفریقا، گفت: «این ایده که پنج کشور با منافع و مسیرهای بسیار متفاوت می‌توانند به نحوی یک اتحادیه منسجم تشکیل دهند، عضویت خود را گسترش دهند و از ایده خرگوشی ارز بریکس دفاع کنند، به نظر من واقعاً دور از ذهن است. من انتظار ندارم که از این اجلاس هیچ چیز اساسی به دست بیاید.»
با این حال، حتی بدون یک ارز مشترک، پکن در بریکس برای بین المللی کردن رنمینبی و کاهش وابستگی خود به دلار، سرمایه گذاری کرده است. در آستانه اجلاس بریکس، تعداد زیادی از کشورها، از جمله برزیل و آرژانتین، از رنمینبی در تجارت برای مقابله با کمبود دلار و نفع کاری با پکن استفاده کرده‌اند. این تلاش‌ها قرار است بعد از نشست ژوهانسبورگ نیز ادامه پیدا کند. انتظار می‌رود کشورهای بریکس در مورد چگونگی افزایش استفاده از ارزهای محلی در تجارت در این اجلاس بحث کنند. همچنین آن‌ها قرار است در مورد یک سیستم و کمیته پرداخت مشترک بالقوه با تمرکز بر روی یک ارز مشترک نیز صحبت کنند، اگرچه کارشناسان معتقدند که هیچ چالشی برای تغییر معماری مالی جهانی موجود از سمت این گروه وجود ندارد.
دنیل مک داول، کارشناس اقتصاد سیاسی بین‌المللی در دانشگاه سیراکیوز، گفت: « صحبت در مورد ارز مشترک بریکس در واقع بازتابی از تمایل برخی از کشورهای جهان برای داشتن وزنه‌ای متعادل در برابر ایالات متحده، اقتصاد ایالات متحده و دلار است. من فکر می‌کنم بیشتر این موارد فقط یک فانتزی باشد زیرا من هیچ دنیایی را نمی‌بینم که واقعاً در آن به شکلی که اعضای بریکس باور دارند، تغییراتی صورت بگیرد.»