نیم سال گذشته ایران را در حالت تدافعی قرار داده است. اسرائیل شرکای غیردولتی جمهوری اسلامی، حزب الله و حماس را کوبیده و در عین حال به دفاع خود ایران آسیب وارد کرده است. با سقوط رژیم اسد در سوریه، تهران یک متحد دیرینه را نیز از دست داد. نارضایتی در داخل همچنان بالاست و می تواند دوباره به اعتراضات توده ای ختم شود. ایران هنوز هزاران موشک بالستیک دارد که میتواند به نقاطی در سراسر منطقه برسد، متحدان غیردولتی قدرتمندی در یمن و عراق و برنامه هستهایاش که پیشرفتهتر از همیشه است. روابط با روسیه و چین را تقویت کرده است.
بازگشت به «فشار حداکثری» - تحریمهای سختتر و شدیدتر و اقدام نظامی علیه متحدان غیردولتی ایران - محتمل به نظر میرسد، اما اینکه آیا هدف آن تحت فشار قرار دادن ایران برای تسلیم یا بیثباتی است، نامشخص است. در عین حال، به نظر میرسد که ترامپ نظری مثبت به توافق با جمهوری اسلامی دارد یا حداقل آن را رد نکرده است. در حالی که تهران نیز علاقه خود را به تعامل دیپلماتیک نشان میدهد. این فرصتی را برای قدرتهای غربی فراهم میکند تا تمایل ایران را برای امتیاز، نه فقط در جبهه هستهای، بلکه بر اساس برنامهای توسعهیافته که شامل انتقال تسلیحات این کشور به روسیه و کاهش تنشهای منطقهای است، بیازمایند.
روابط اروپا با ایران به ویژه – البته نه صرفا – به دلیل حمایت تهران از تلاش های جنگی روسیه در اوکراین، در سطح پایینی قرار دارد. با این حال، دیپلمات های اروپایی با همتایان ایرانی خود در تماس هستند و اروپا از تشدید تنش در خاورمیانه و فروپاشی دیپلماسی هسته ای نگران است.
اروپا باید از کانالهای خود به تهران و واشنگتن برای بررسی خطوط مذاکرات در مورد موضوعات هستهای و غیرهستهای استفاده کند
اگر دولت جدید ایالات متحده به سمت تحریمهای تهاجمیتر، اجرای تحریمها و فشار نظامی بر ایران حرکت میکند، آن را تشویق کند تا این استراتژی را به اهداف تعریفشده و واقعبینانه مرتبط کند.
علیرغم پیشرفتهای هستهای ایران، به نظر میرسد که رهبر انقلاب در حال حاضر همچنان امیدوار است که برنامه هستهای ایران راهی برای برداشتن تحریمها از پایتختهای غربی است و ترجیح میدهد به دنبال بمب هستهای نباشد. او همچنین ممکن است نگران باشد که اگر ایران به سمت تسلیحات گام بردارد، جامعه اطلاعاتی اسرائیل یا ایالات متحده این تلاش ها را کشف کرده و علیه تاسیسات هستهای ایران یا خود رژیم اقدام نظامی انجام دهند. در مجموع، برای اردوگاه میانهروتر ایران، روابط عمیقتر ایران با قدرتهای غیر غربی ارزشمند است، اما هیچ جایگزینی برای منافع اقتصادی که بهبود روابط با غرب میتواند به همراه داشته باشد، نیست، بهویژه که بازگشت از چین و روسیه همیشه با انتظارات بالای ایران مطابقت نداشته است. با این حال، درخواستها در ایران برای تولید سلاح هستهای در حال افزایش است.
خوشبختانه، در حال حاضر، شواهد کمی نشان میدهد که ترامپ از اقدام نظامی مستقیم علیه ایران حمایت میکند، مگر اینکه اطلاعات نشان دهد که واقعاً به سمت ساخت سلاح اتمی در حال حرکت است.
بهتر است ابتدا دیپلماسی را مورد آزمایش قرار دهیم، حتی اگر در صورت شکست، فشار بیشتری را تحمل کنیم. دستکم برخی از حلقههای ترامپ برای چنین رویکردی آماده هستند.